FONDS VRIENDEN van de ONZE-LIEVE-VROUW-ter-ZAVELKERK

Kort na 1300 ontvangt de grote gilde van de kruisboogschutters een stuk grond op een zavelachtige heuvel buiten de stadsmuren om er een houten kapel te bouwen ter ere van de Heilige Maria.

In 1348 merkt een godsvruchtige vrouw in Antwerpen dat een Onze Lieve Vrouwbeeld verwaarloosd is. Tijdens een visie krijgt zij de opdracht het beeld naar Brussel over te brengen. Een mysterieuze kracht maakt dat men haar niet kan tegenhouden en per boot, zonder gehesen zeilen, bereikt zij via de Schelde en de Zenne Brussel.

Daar Hertog Jan III van Brabanthaar op. Het miraculeus beeld wordt toevertrouwd aan de kapel van de kruisboogschutters. De toevloed van pelgrims maakt dat zij weldra vanaf 1400 een kerk bouwen, diegene die men thans kent. De bouw neemt meer dan een eeuw in beslag. Het is een prachtig voorbeeld van flamboyante gotiek.

TijdensXIX^ede eeuw verwijdert men de huizen die tegen de kerk waren aangebouwd en geeft men haar het huidig uitzicht.

Sedert eeuwen draagt men elk jaar het beeld in processie rond de kerk (Ommegang). Dit is de oorsprong van de Ommegang, de prestigieuze historische stoet die thans nog elk jaar van de kerk aan Zavel naar de Grote Markt optrekt. Het is de weergave van de ontvangst door de Brusselse magistraten van Keizer Karel en zijn zoon Filips die de processie bijwoonden. De twee Sermenten van kuisboogschutters spelen een sleutelrol in deze optocht. Beide Sermenten van kruisboogschutters dragen ook elk jaar ter gelegenheid van het feest van O.L.H. Hemelvaart een plechtige Mis op in de kerk.

Eeuwenlang ontving deze kerk een niet aflatende steun van families die een belangrijke rol vervulden in onze geschiedenis: de Habsburgers, Thurn en Taxis, Arenberg. Men vindt vele sporen van deze vrijgevigheid. De Habsburgers schonken prachtige glasramen, helaas vernietigd tijdens een orkaan.

De Thurn und Taxis die rechtover de kerk woonden en het monopolie hadden van de internationale post sedert 1516 bouwden twee kapellen in barokstijl in de kerk. De Sint Ursulakapel volledig in zwart marmer en opgelucht door prachtige Carrara marmeren beelden van de grootste beeldhouwers uit deze tijd diende als rouwkapel.

Het beeld van Caritas, tijdens de Franse revolutie gestolen werd dank zij de Koning Boudewijnstichting opgekocht tijdens een openbare veiling. Men wacht op de restauratie van de kapel om het beeld haar originele plaats terug te geven.

Les d’Arenberg installèrent au XIX^e les vitraux du chœur. Cet exemple fut suivi par les nombreuses familles habitant aux alentours à l’époque : les Merode, Lannoy, Cornet, Wittouck, Ursel,… Ces vitraux du XIX^e et XX^e siècle font la renommée de l’église.

De nombreux personnages célèbres sont associés à l’église tels :

• Marie de Hongrie qui y fut baptisée,
• Lamoral d’Egmont et Philippe de Hornes paroissiens avant d’être décapités sur la Grand-Place,
• Voltaire se querella pendant la Messe avec Jean-Baptiste Rousseau dit le Grand Rousseau,
• Paul Claudel ambassadeur à Bruxelles venait y prier tous les jours.

De kerk aan de Zavel heeft ook een eeuwenoude muzikale traditie: Pietro Antonio Fiocco was er muziekmeester vooraleer directeur te worden van De Munt. Werken van de toondichters Tinel en Gevaert zijn daar voor het eerst uitgevoerd. Vandaag onderhoudt de kerk deze traditie met drie vast benoemde organisten en beroemde zangeressen die de kerkdiensten opluisteren of er concerten geven.

De kerk bezit tal van prachtige beeldhouwwerkenvan de hand van Grupello, Duquesnoy, Van Beveren, van Delen,… en schilderijen van Michiel Coxcie, Abraham Janssen,…. Het koor is versierd met wandschilderijen en zwikken van het begin van de XV^e eeuw, net een middeleeuws stripverhaal.