Projecten

Stenen muursculptuur met menselijke figuren en engelen.

De laatste jaren en vooral sedert het Fonds de Koning Boudewijnstichting vervoegde zijn talrijke projecten verwezenlijkt. Zij werden gefinancierd door openbare subsidies en/of het Fonds Vrienden van de Onze-Lieve-Vrouw-ter-Zavelkerk.

Uw gift hoe bescheiden ook kan hier het verschil uitmaken en wordt met grote erkentelijkheid ontvangen.

Geplande projecten

Vervanging van het huidig traliewerk van de tuinen rondom de kerk door een smeedijzeren omheining op een stenen fundering. Een nieuwe tuinbeplanting die herinneren aan de beroemde Brussels millefleurtapijtwerken uit het tijdperk van de bouw van de kerk en het kleurenspel van de glasramen.
Technische tekening met architecturale details en het ontwerp van een omheining met afmetingen en aantekeningen.
Set afbeeldingen waaronder een gotische kathedraal, gekleurde glas-in-loodramen en middeleeuwse decoratieve motieven.

Een gedetailleerde historische studie werd besteld door het Fonds van de Vrienden aan Mevrouw Anne-Marie Sauvat, landschaps- en tuinarchitect. Op basis van de conclusies werkte zij een planmatig project uit en diende daarna hiervoor en bouwvergunning in. Deze werd toegekend. Het totaal van de 47.000 € onkosten hiervoor waren ten laste van het Fonds. Daar het uitvoeren van het project haar middelen duidelijk overtreft heeft het Fonds het dossier aan de Stad Brussel doorgegeven om dit verder uit te werken.

Stand van zaken : de bouwvergunning is reeds ontvangen. Het project is doorgegeven aan de Stad Brussel. Financiering wordt gezocht.

Lopende projecten

Restauratie ter plaatse van de zijluiken van een triptiek (16de eeuw) van Charles de Tisnacq et zijn echtgenote van een onbekende grootmeester.
Verlichting van Flaminio Garniers grafmonument van stenen beelden.
Grafmonument van Flaminio Garnier met stenen sculpturen voordat het werd verlicht.
Grafmonument van Flaminio Garnier met stenen sculpturen voordat het werd verlicht.
De restauratie wordt uitgevoerd door Mevrouw Sophie Mortier. De installatie van scharnieren zal toelaten de voor- en achterzijde van de zijluiken te bewonderen.
Dr. Anne Delvingt voert onderzoek uit, o.a. in de archieven om de identiteit van de schilder te ontmaskeren.

Datum: 2025

Schoonmaken en vergulden van de zwikken in de dwarsbeuk
Verlichting van Flaminio Garniers grafmonument van stenen beelden.
Grafmonument van Flaminio Garnier met stenen sculpturen voordat het werd verlicht.
Grafmonument van Flaminio Garnier met stenen sculpturen voordat het werd verlicht.
Grafmonument van Flaminio Garnier met stenen sculpturen voordat het werd verlicht.
Net zoals in het koor zijn de zwikken van de dwarsbeuk een prachtige uitbeelding van het leven in de 15de eeuw. De polychromie is echter vaak sterk aangetast en soms bijna verdwenen. Na vergulden met bladgoud en voor het aanbrengen van de patina.
Datum: 2025
Fixatie en verlichting van het opschrift onder de grafsteen van Claude Bouton, raadgever van Keizer Karel en zijn echtgenote Jacqueline de Lannoy.
Verlichting van Flaminio Garniers grafmonument van stenen beelden.
Grafmonument van Flaminio Garnier met stenen sculpturen voordat het werd verlicht.
Hij wisselde zijn gedichten uit met de landvoogdes Margaretha van Oostenrijk die ook dichter was.

«  Regardez cy nos figures er semblance O curieux tout plains d’outrecuidance. Bien cler miroir avez presentement. Helas que vaut grant orgueil et bombance, riches habits, maisons et grant finance. Tout faut laissez.  »
Datum: 2025

Reeds verwezenlijkte projecten

Verlichting van het grafmonument van Flaminio Garnier
Verlichting van Flaminio Garniers grafmonument van stenen beelden.
Grafmonument van Flaminio Garnier met stenen sculpturen voordat het werd verlicht.

Dit voorbeeld van de Italiaanse Renaissance uit marmer en albast is thans prachtig verlicht. Flaminio Garnier speelde een vooraanstaande rol in de dienst van de hertog van Parma.

Datum : 2024

Restauratie van de “Aankondiging van de Heer”, paneel van een anoniem uit de 16e eeuw
Restauratie ter plaatse van de zijluiken van een triptiek (16de eeuw) van Charles de Tisnacq et zijn echtgenote van een onbekende grootmeester.
De restauratie wordt uitgevoerd door Mevrouw Sophie Mortier. De installatie van scharnieren zal toelaten de voor- en achterzijde van de zijluiken te bewonderen.
Schilderij van de Annunciatie met verschillende vrouwen en wolken en engelen erboven, voor de restauratie.

De auteur van dit prachtige schilderij is nog steeds niet geïdentificeerd. De restauratie, volledig betaald door het Fonds van de Vrienden van de Kerk, werd uitgevoerd door mevrouw Sophie Mortier. De nieuwe locatie van het kunstwerk en de verlichting trekt de aandacht van allen.

Datum : 2024

Restauratie van de Sint-Ursulakapel en oprichting van een museum in de aanpalende sacristie
Twee mannen knippen een lint door voor een sierlijke deur na de restauratie van de kapel van Sint Ursula.
Gerenoveerd interieur met marmeren beelden en geblokte vloer.
Plafond van koepel versierd met vergulde motieven en wapenschilden.
Close-up van de koepelplafond met wapenschild en vergulde elementen.
Vitrines met oude boeken en schilderijen.
Meer dan drie jaar restauratiewerk hebben de kapellen van de families de la Tour en Tassis in hun oude glorie hersteld. De Sint Ursula-kapel, met de muren volledig uit zwart marmer en versierd met prachtige beeldhouwwerken van Carrara marmer, was de grafkapel van de familie. In de (ontoegankelijke) crypte rusten 17 familieleden. De grootste beeldhouwers van die tijd namen deel aan de decoratie: Duquesnoy de Jonge, Matthieu Van Beveren, Gabriel de Grupello, Jan van Delen enz. Het is hier dat het beeld van “Liefdadigheid” van Jan van Delen, dat tijdens de Franse Revolutie werd gestolen en op een openbare veiling in Londen werd gekocht door de Koning Boudewijnstichting ten voordele van de kerk, terug is op zijn rechtmatige plaats.
In de aangrenzende sacristie is een klein museum ingericht dat het verhaal vertelt van de kerk en de buurt die eromheen ontstond. Verschillende families hebben hier door de eeuwen heen een belangrijke rol gespeeld: de Habsburgers, de la Tour et Tassis, d’Arenberg, de Brouchoven, d’Ursel…

Datum: 2023

Restauratie van het marmeren portaal van de Sint-Marculfkapel
Restauratie van het marmeren portaal van de kapel Saint Marcou.
Zicht op het altaar in de kapel Saint Marcou.
Het is de tegenhanger van de Sint-Ursulakapel. Door het ene portaal te herstellen, moest het andere tegelijkertijd worden uitgevoerd. De symmetrie aan beide zijden van het koor van de kerk is indrukwekkend. De Sint-Marculfkapel dateert uit 1690 en de wanden zijn allen gemarmerd wat in die tijd mode was.

Datum: 2023

Aanbrengen van QR-codes bij de belangrijkste kunstwerken in de kerk
Installatie van een QR-code naast een kunstwerk in de kerk.
Bij de meeste kunstwerken in de kerk wordt uitleg gegeven in het Frans, Nederlands en Engels. Dit werd geheel gefinancierd door het Fonds van de Vrienden van de OLV Kerk aan de Zavel.

Datum: 2023

Herstel van de marmeren trappen naar het koor en plaatsen van een nieuw tapijt
Luchtfoto van de kerk nadat het nieuwe tapijt is gelegd.
Inzoomen op de gebroken tegels.
Zicht op het gerenoveerde tapijt in de kerk dat het centrale gedeelte bedekt.
Algemeen zicht op de kerk met de nieuwe reparaties aan de marmeren trappen en het tapijt in de centrale ruimte.

Het bestaande tapijt was sterk versleten. Het nieuwe overdekt gans de vloer en is beter in harmonie met de muurschilderingen. Het logo herinnert aan de legende van het transport per vissersboot van het miraculeuze beeld van Onze Lieve Vrouw naar Brussel, oorsprong van deze kerk.

Datum: 2022

Restauratie drieluik van Michiel Coxcie : Verrijzenis van Christus en schenkersportretten
Volledige weergave van de restauratie van het drieluik van Michel Coxcie: de Wederopstanding met schenkers.
Inzoomen op het drieluik van Michel Coxcie vóór de restauratie.
Inzoomen op een figuur in het drieluik van Michel Coxcie, vóór de restauratie.
Inzoomen op een figuur in het drieluik van Michel Coxcie, na restauratie.

Na twee jaar onderzoek en restauraties aan het KIK kwam de triptiek in een prachtige staat terug. Het budget van bijna 200.000 € werd volledig gesubsidieerd door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en een donatie van het Baillet Latour fonds. Het Fonds van de Vrienden betaalde voor het verhuis en fixatie voor een waarde van 7.000 €.

Datum: 2022

Gedeeltelijke restauratie van het koororgel
Gedeeltelijke restauratie van het schiporgel.

Orgelbouwer Rudi Jacques heeft dit verwezenlijkt. Het orgel heeft een ander vocaal karakter dan de grote orgels achteraan in de kerk. Ze worden beiden bespeeld bij elke zondagmis of sommige concerten. De restauratie door orgelbouwer Pieter Vanhaecke was ten laste van het Fonds van de Vrienden van de kerk (3800 €).

Datum: 2021

Restauratie van het paneel met O.L.V. ten hemelopneming met vier leden van het Groot Serment van de kruisboogschutter
schilderij van de Assumptie met vier schenkers van de gerestaureerde Grote Kruisboog Eed.
Schilderij van de Assumptie met vier schenkers van de Grote Kruisboog Eed vóór de restauratie.

Dit werk is een bestelling door vier hoogwaardigheidsbekleders van het Groot Serment van de kruisboogschutters van de Zavel die hier afgebeeld zijn met achter elk telkens hun patroonheilige. Hun naam staat ook op de lijst vermeld. De restauratie in het atelier van de heer Romazzotti die samenwerkt met Mevrouw Sophie Mortier maakte dat dit paneel de glans van destijds terugvond. Het Fonds van de Vrienden nam de restauratie (32.000 €) voor haar rekening maar de Regio Brussel-Hoofdstad verleende een substantiële subsidie. De restaurateurs en de heer Joost Vander Auwera, conservator van de sectie Vlaamse schilderkunst van de XVIIe en XVIIIe eeuw van de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België gaven een geïllustreerde voordacht in de kerk voor de schenkers.

Datum: 2021

Verlichting van het beeld van de H. Jozef met Kind Jezus en aanpalend altaar
Verlichting van het beeld van Sint Jozef en het Christuskind en het aangrenzende altaar met gekleurde gebrandschilderde ramen op de achtergrond.

Dit prachtig XVIIde -eeuws marmeren beeld staat in een vrij donkere hoek van de kerk. Door een aangepaste verlichting gefinancierd door het Fonds is het thans in ere hersteld. De identificatie van de kunstenaar is gepland.

Datum: 2021

Verlichting van de vier grote glasramen in het koor om de hinderlijke schaduw van de kapellen te vermijden.
Gekleurd glas in lood voor de verlichting van vier ramen in het koor.
Gekleurd glas-in-loodraam na de verlichting van vier ramen in het koor.

Deze vier glasramen herinneren aan de aanwezigheid en rol in deze kerk van de Ridderorde van het Heilig Graf van Jeruzalem, de broederschappen van de Heilige Hubertus en de Heilige Wivina. De koepels van de aanpalen kapellen wederzijds van het koor wierpen een permanente schaduw op onderste helft van deze glasramen. Het Fonds betaalde voor de spots aan de buitenkant te plaatsen.

Datum: 2020

Verlichting van het transi-monument van Claude Bouton
Belichting van de grafsteen van Claude Bouton transi.
De transi grafsteen van Claude Bouton vóór de belichting.

Het Fonds betaalde voor de spots aan de buitenkant te plaatsen. Deze grafsteen is van Claude Bouton, kamerheer van Keizer Karel, en zijn echtgenote geboren Lannoy. Onderaan ziet men verzen die Bouton zelf dichtte en vaak aan de landvoogdes Margaretha van Oostenrijk toestuurde. De verlichting door het Fonds gefinancierd laat thans toe dit geheel te bewonderen.

Datum: 2020

Bewaring en verlichting in de dwarsbeuk van de XVIIde eeuwse boot met het Mariabeeld
Zicht op de verlichting van de boot met het 17e-eeuwse Mariabeeld.
Persoon die werkt aan de conservering van de boot met het 17e-eeuwse Mariabeeld.

Deze boot is het symbool van de OLV ter Zavel legende. Het verkeerde in vrij slechte staat en de polychromie verflagen moesten gefixeerd worden om de toekomst van dit werk te vrijwaren. Een speciale verlichting van dit deel van de dwarsbeuk trekt thans de aandacht van de bezoekers voor dit werk. De kosten van ongeveer 4.800 € werden door het Fonds van de Vrienden en een subsidie gedekt.

Datum: 2020

Verlichting van het koor en middenschip om de architectuur beter te bewonderen
Zicht op het gewelfde plafond van de Notre-Dame kerk in Le Sablon, met gekleurde gebrandschilderde ramen en een grote hangende kroonluchter.
Zicht op het schip van de kerk en het koor met verlichting om de architectuur te benadrukken.
Binnenaanzicht van het schip van de kerk, verlicht met zuilen, een hoog plafond en gekleurde ramen.

Door het vernuftig plaatsen van de lichtpunten om de bezoeker niet te storen kon men de architectuur, de beelden van de Apostelen en het gewelf in het licht stellen.

Datum: 2017

Restauratie van het schilderij Onze Lieve Vrouw met Kind en de kleine Johannes de Doper van Abraham Janssen
Gerestaureerd schilderij met voorstelling van Maria met Kind en Johannes de Doper door Abraham Janssen in een zwarte lijst.
Schilderij voor de restauratie met een voorstelling van Maria met Kind en Johannes de Doper door Abraham Janssen in een zwarte lijst.

Dit schilderwerk oorspronkelijk op paneel werd overgebracht op doek. Het is gerestaureerd in het atelier van Mevrouw Sophie Mortier. Infrarood fotografisch onderzoek alsook een stratigrafische analyse van de verflagen zijn uitgevoerd. Doctor Joost Vander Auwera, conservator aan de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten heeft het werk kunnen toeschrijven aan Abraham Janssen. Het grafschrift dat hoogstaande dienaars van het huis Barbançon dankt wijst erop dat een Prinses van Arenberg de schenkster was. De totale kosten van €10.000 voor de studies en het transport werden gedekt door een subsidie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en het Vriendenfonds.
Datum : 2017

Verlichting naar buiten toe van de glasramen voor de tevredenheid van de voorbijgangers
Verlichting van de glas-in-loodramen van de kerk, bovenaanzicht.
Uitlichting van de glas-in-loodramen van de kerk, bovenaanzicht.

Er bestond een verlichting door de Stad Brussel geïnstalleerd maar het vertoonde na een veertigtal jaren heel wat mankementen. Het werd helemaal vervangen door led spots die voorbijgangers toelaat s ’avonds de pracht van de glasramen te bewonderen. De firma Aelec voerde deze net zoals alle andere verlichtingswerken in de kerk uit (zie hierboven “verlichting glasramen”) voor een totaal van ongeveer 70.000 €.

Datum: 2017

Restauratie van de XVde -eeuwse muurschilderingen en zwikken in het koor
Gerestaureerd Maria koorpaneel.
Maagd Maria koorpaneel vóór de restauratie.
Detail van een engel die harp speelt, voorstellende een gerestaureerde borstwering.
Detail van een engel die een harp bespeelt, voorstellende een borstschildering vóór de restauratie.
Detail van de afslachting van de onschuldigen, gerestaureerd schilderij.
Detail van een beeld van een demon die een bisschop opslokt.

De bouw van de kerk begon in 1400 met het koor. De muurschilderingen waren nog nauwelijks leesbaar want de laatste restauratie dateerde van meer dan honderd jaar geleden. In 2013 deed het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium (KIK) eerst een proefrestauratie van de muurschilderingen en zwikken. Deze laatste zijn een waar middeleeuws stripverhaal. De kosten (140.000 €) van de twee jaar durende restauratie werden gedragen door een zeer vrijgevige anonieme mecenas en subsidies van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Datum: 2015 – 2017

Verlichting van de Sint Marculfkapel
Binnenzicht van een verlichte kapel met beelden en schilderijen aan de muren.

Een onrechtstreekse verlichting met een warmte aangepast aan de vergulde barokelementen werd door de firma Aelec geïnstalleerd. Het Fonds nam de onkosten voor haar rekening.

Datum: 2013

Restauratie en herplaatsen van het antependium uit de XVIIde eeuw

Na een grondige studie en restauratie door de specialisten van het KIK kon dit uitzonderlijk antependium, geweven uit goud en zilverdraad op een voering van linnen, zijn oorspronkelijke plaats terugvinden. Wellicht was het een schenking van Aartshertogin Isabella, onze landvoogdes die de kerk aan de Zavel onder haar bescherming nam. Het budget van 9.300 € werd gefinancierd door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en het Fonds van de Vrienden die toen de Koning Boudewijnstichting nog niet had vervoegd.

Datum: 2011